Wysokie technologie, czyli:
- TV
- laptop
- gry komputerowe
- komputer
- tablet
- komórka
- smart fony
- zabawki dźwiękowe
Obecnie, pomimo coraz lepszych warunków życia, dzieci mają coraz trudniejsze warunki do rozwoju, także językowego. Ograniczenia w rozwoju językowym wpływają na wszystkie aspekty funkcjonowania człowieka. Trudności rozwojowe, z jakimi muszą zmierzyć się współczesne dzieci wynikają przede wszystkim z powszechnie dostępnej i wykorzystywanej wysokiej technologii, czyli:
- TV
- laptop
- gry komputerowe
- komputer
- tablet
- komórka
- smart fony
- zabawki dźwiękowe
W obecnych czasach rozwijający się mózg dziecka atakowany jest przez agresywne szybko zmieniające się bodźce wzrokowe, czyli przez najczęściej wykorzystywaną wysoką technologię. Dzieci bardzo często oglądają telewizję w samotności i często bez ograniczeń, pozostając bez dialogu i rozmowy z osobą dorosłą. W rezultacie dziecko tworzy własne, zwykle nieprawdziwe interpretacje obrazu i przekazów językowych.
Pierwsze trzy lata życia dziecka to niezwykle dynamiczny rozwój jego mózgu. To, z czym się kontaktuje w tym czasie, ma decydujący wpływ na jego kształtowanie. Dłuższy czas oglądania szybko zmieniających się obrazów może spowalniać umiejętności społeczne i zdolność do skupiania uwagi. Mózg nowo narodzonego dziecka zaczyna rejestrować obrazy i kształtować ośrodki odpowiedzialne za reakcje na to, co widzi. Jeśli widzi kreskówki z mnóstwem odrealnionych kształtów, kolorów i zjawisk to jego mózg będzie rozwijał się właściwie.
Dziecko oglądające TV w czasie poznawania świata nie będzie się dobrze rozwijać. Będzie mieć problem chociażby z zawiązaniem sznurowadeł czy zapinaniem guzików, ponieważ rączki, zamiast manipulować przy czymś, są bezczynne, a przed oczami ma tylko niczego nie uczące, szybko zmieniające się obrazy. Oczywiście trudno sobie wyobrazić współczesny świat bez urządzeń takich jak telewizja, komputery, smartfony, tablety, gry oraz zabawki multimedialne. Stały się one elementem niezbędnym w naszej codzienności, sposobem utrzymywania kontaktów społecznych, a także atrakcyjną formą spędzania czasu wolnego. Są one obiektem zainteresowania nie tylko dorosłych, ale i dzieci.
Jednak dzieci uczą się naturalnie poprzez działanie i interakcje z innymi ludźmi. Zabawy, które uruchamiają wyobraźnię przyspieszają rozwój. Wspólne spędzanie czasu wolnego z dziećmi poprzez zabawy, czytanie książek, rozmowy jest niezwykle ważne dla rozwoju relacji z bliskimi, z innymi osobami oraz dla poznania otaczającego świata.
Słowo, które dziecko odbiera za pomocą technologii multimedialnych jest słowem biernym, nie pozwalającym na naturalny dialog, natomiast żywe słowo, dialog z drugim człowiekiem, interakcja z nim to sytuacje, które stymulują pozytywnie rozwój języka. Natomiast dzieci w okresie niemowlęcym poddane stymulacji wysokimi technologiami, przejawiają wiele niepokojących zachowań, które wskazują na:
- negatywny wpływ na rozwój intelektualny
- komunikowaniem się za pomocą krzyku lub płaczu,
- brakiem respektowania reguł społecznych,
- trudnościami w kontaktach w grupie rówieśniczej
- zdolność skupienia uwagi i koncentracji
- wyobraźnię
- rozumienie emocji
- kreatywność
- sen
- problemy z kontaktem wzrokowym
- problemy z czytaniem
- nieprawidłowa artykulacja
- brak umiejętności opowiedzenia historyjki obrazowej
- brak umiejętności opowiedzenia obejrzanej bajki
- brak umiejętności słuchania
- brak myślenia symbolicznego
- gorsze wyniki w nauce
- mniejsza aktywność fizyczna
- problem ze słuchaniem tekstu pisanego
Ponadto używanie klawiatury, myszki negatywnie wpływa na rozwój sprawności dłoni palców. Utrudnia też zapamiętywanie kształtu liter oraz prawidłowego kierunku ich kreślenia. Może stać się przeszkodą w rozwoju kreatywnych i analitycznych zdolności dzieci.
Podsumowując powyższe nadmierny dostęp do treści nowych technologii wpływa negatywnie zarówno na rozwój mowy, zachowanie dziecka jak i kontakty społeczne. Nie chodzi tu o wyrzucenie telewizora, komputera, tabletu, ale poprzez świadomość możliwych konsekwencji, o zdrową kontrolę nad dzieckiem w kontakcie z wysokimi technologiami.
A zatem to nauczyciele, rodzice i ludzie odpowiedzialni za wychowanie dzieci muszą świadomie i rozważnie dbać o ich rozwój oraz stwarzać warunki sprzyjające racjonalnemu rozwojowi dzieci w ich naturalnym środowisku. Warto uświadomić sobie, że żaden komputer, telewizor, ani program w nim oglądany nie zastąpi żywego słowa, które ma szansę zaistnieć w naturalnym kontakcie z drugim człowiekiem.
Opracowanie własne; Ewelina Narwojsz i Monika Piotrowska.